سنندج، شهر قصه‌های کهن و melodies دلنشین، مرکز استان کردستان است که همچون گوهری در دل کوهستان‌های سربه فلک کشیده زاگرس می‌درخشد. این شهر که به زبان کردی «سنە» (Sine) خوانده می‌شود، با پیشینه‌ای غنی، مهمان‌نوازی مردمانش و طبیعت بکر اطراف، یکی از مقاصد بی‌نظیر گردشگری در غرب ایران به شمار می‌رود. سنندج به خاطر معماری خاص، موسیقی اصیل و صنایع دستی کم‌نظیرش به «پایتخت فرهنگی کردستان» مشهور است.
نام و پیشینه تاریخی:
نام سنندج از ترکیب «سنین دژ» گرفته شده که به معنای «دژ و قلعه سنه» است. «سنه» نام قدیمی منطقه است. هسته اولیه شهر سنندج در دوران صفویه و توسط «سلیمان خان اردلان» والی کردستان، حول محور قلعه حکومتی (که اکنون نیز پابرجاست) شکل گرفت و در دوران قاجار به اوج شکوفایی خود رسید. این شهر خاستگاه خاندان اردلان، یکی از مهمترین خاندان‌های حکومت‌گر در غرب ایران بود.
موقعیت جغرافیایی و آب و هوا:
سنندج در ارتفاع حدود ۱۵۰۰ متری از سطح دریا، در دامنه کوه‌های آبیدر و در میان دره‌ای زیبا واقع شده است. این موقعیت منحصر به فرد، به آن آب و هوایی معتدل و کوهستانی بخشیده است. بهار و تابستان‌های آن بسیار مطبوع و خنک و زمستان‌هایش سرد و برفی است که آن را به یکی از قطب‌های گردشگری چهارفصل ایران تبدیل کرده است.
جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی:
۱. بافت قدیم شهر و بازار سنتی:
* بافت قدیم سنندج با کوچه پس‌کوچه‌های پیچ در پیچ و خانه‌های تاریخی با حیاط‌های مرکزی، ایوان‌های رفیع و ارسی‌های زیبا، خود یک موزه زنده از معماری اصیل ایرانی-کردی است.
* بازار سنندج با سقف‌های گنبدی و راسته‌های مختلف، مرکز تجارت و زندگی شهری است که بوی ادویه، صدای چکش مسگرها و رنگ‌فراوان صنایع دستی، حال و هوایی منحصر به فرد به آن بخشیده است.
۲. خانه های تاریخی:
* خانه‌های مجلل تاریخی مانند خانه کرد (عمارت آصف) که اکنون موزه مردم‌شناسی بزرگ کردستان است، خانه سالار سعید (موزه باستان‌شناسی)، خانه خسروآبادی و خانه گله‌داران نمونه‌های درخشان معماری با تزیینات آینهکاری، گچبری و مقرنس هستند که هر بیننده‌ای را به تحسین وامیدارند.
۳. مساجد و عمارات:
* مسجد جامع سنندج (دارالاحسان): از زیباترین مساجد دوران قاجار با شبستانی ستوندار و حجره‌های متعدد.
* عمارت مشیردیوان: مربوط به دوره قاجار با یک تالار بزرگ آینهکاری شده.
* قلعه سنه (قلعه حکومتی): کهن‌ترین اثر تاریخی شهر که اکنون نیز استوار است.
موسیقی و هنر:
سنندج را بدون اغراق می‌توان پایتخت موسیقی اصیل کردی دانست. این شهر مهد پرورش بزرگانی چون شهرام ناظری، حسن کامکار و خاندان هنرمند کامکارها است. صدای ساز و دلنشین‌ترین آوازهای کردی از این شهر برخاسته و در سراسر ایران و جهان طنین انداخته است. این روح موسیقایی در فرهنگ و زندگی روزمره مردم آن جاری است.
صنایع دستی و سوغات:
نازک‌کاری چوب: معروف‌ترین صنعت دستی سنندج است. هنرمندان با ایجاد نقش‌های ظریف هندسی و منحنی بر روی چوب، آثار هنری خلق می‌کنند.
قالی و گلیم بافی: قالی‌های سنندج با طرح‌های محلی و رنگ‌های طبیعی از شهرت جهانی برخوردارند.
سوغات: کله‌پزی (به عنوان صبحانه)، گیوه (کفش سنتی)، روغن حیوانی، آلبالو و شیره انگور از سوغات معروف این شهر هستند.
طبیعت و گردشگری:
پارک جنگلی آبیدر: این پارک وسیع و زیبا در ارتفاعات مشرف به شهر، به «ریوای سنندج» معروف است. تفرجگاه‌های آن مانند کوه آبیدر و تپه تخت، چشم‌اندازی پانوراما و نفس‌گیر از کل شهر را پیش چشم گردشگران می‌گشایند.
دریاچه وشتار: دریاچه‌ای طبیعی در فاصله ۲۵ کیلومتری شهر که محیطی آرام برای تفریح است.
روستاهای اطراف: روستاهای زیبایی مانند پالنگان (دره‌ای به شکل مینیاتوری کردستان) و اورامان تخت (با معماری پلکانی و عجیب) در اطراف سنندج قرار دارند.
جمع‌بندی:
سنندج تنها یک شهر نیست؛ یک تجربه فرهنگی کامل است. این شهر با ترکیبی مسحورکننده از تاریخ، معماری، موسیقی و طبیعت، مسافران را به دل فرهنگ غنی و ریشه‌دار کردستان می‌برد. قدم زدن در بازار سنتی، گوش دادن به نوای ساز در قهوه‌خانه‌های قدیمی، بازدید از خانه‌های موزه‌گونه و لذت بردن از مناظر کوهستان آبیدر، خاطره‌ای فراموش‌نشدنی برای هر بازدیدکننده‌ای می‌سازد. سنندج، شهری که باید آن را دید، در کوچه‌هایش گم شد و نوای دلنشینش را شنید.
